Trung gian tài chính là gì

Trung gian tài chính là gì

Trung gian tài chính là những tổ chức đóng vai trò trung gian giữa hai bên trong một giao dịch tài chính, thực hiện hoạt động huy động vốn nhàn rỗi của những chủ thể tiết kiệm và sau đó cung cấp vốn cho những chủ thể có nhu cầu về vốn. Ví dụ như ngân hàng thương mại, ngân hàng đầu tư, quỹ tương hỗ hoặc quỹ hưu trí.

Đặc điểm của trung gian tài chính

Các đặc điểm của trung gian tài chính bao gồm:

• Các trung gian tài chính là cơ sở kinh doanh tiền tệ và giấy tờ có giá với mục đích sinh lời.
• Quá trình cung cấp vốn cho các chủ thể cần vốn trong nền kinh tế bao gồm hai giai đoạn:
• Giai đoạn 1: Phát hành các loại tài sản tài chính. Các trung gian tài chính phát hành các loại tài sản tài chính như trái phiếu, kỳ phiếu, chứng chỉ tiền gửi… để thu hút tiền từ các chủ thể có nguồn vốn nhàn rỗi.
• Giai đoạn 2: Mua lại các loại tài sản tài chính. Các trung gian tài chính tiến hành mua lại các loại tài sản tài chính do những chủ thể cần vốn phát hành như thương phiếu, trái phiếu, các hợp đồng vay nợ, hợp đồng bảo hiểm.
• Các trung gian tài chính đóng vai trò là những trung gian về:
• Trung gian huy động vốn và cho vay vốn: Các trung gian tài chính phát hành các tài sản tài chính để thu hút tiền tiết kiệm của những chủ thể trong nền kinh tế. Sau đó, các trung gian tài chính sẽ cho vay ra nền kinh tế bằng cách mua lại các tài sản tài chính do những chủ thể cần vốn trong nền kinh tế phát hành.
• Trung gian thanh khoản: Các chủ thể trong nền kinh tế có nhu cầu chuyển đổi các tài sản tài chính thành tiền mặt, các chủ thể này có thể đến các trung gian tài chính chuyển đổi thành tiền.
• Trung gian thông tin: Các trung gian tài chính cung cấp thông tin tài chính đến các chủ thể trong nền kinh tế, đồng thời các trung gian tài chính cũng đưa ra những bảng phân tích, nhận định, dự đoán về các vấn đề, xu hướng của nền kinh tế, từ đó, các trung gian tài chính tư vấn cho các chủ thể trong nền kinh tế đầu tư vốn của mình như thế nào là hiệu quả nhất.

Các loại trung gian tài chính

Các loại trung gian tài chính bao gồm:

• Các tổ chức nhận tiền gửi: Đây là các tổ chức huy động vốn bằng cách nhận tiền gửi của khách hàng và trả lãi cho họ. Ví dụ như ngân hàng thương mại, ngân hàng đầu tư, ngân hàng phát triển…
• Các tổ chức tiết kiệm theo hợp đồng: Đây là các tổ chức huy động vốn bằng cách ký kết các hợp đồng dài hạn với khách hàng và trả lãi hoặc bảo hiểm cho họ. Ví dụ như công ty bảo hiểm, quỹ hưu trí, quỹ tương hỗ…
• Các trung gian đầu tư: Đây là các tổ chức huy động vốn bằng cách phát hành các giấy tờ có giá của riêng mình và sử dụng vốn đó để mua lại các giấy tờ có giá của các doanh nghiệp khác. Ví dụ như công ty chứng khoán, công ty tài chính, quỹ đầu tư…

Vai trò của trung gian tài chính trong nền kinh tế

Vai trò của trung gian tài chính trong nền kinh tế bao gồm:

• Tăng cường hiệu quả phân bổ vốn: Các trung gian tài chính giúp kết nối giữa những chủ thể có nguồn vốn nhàn rỗi và những chủ thể có nhu cầu vốn, từ đó giúp phân bổ vốn một cách hợp lý và tối ưu hóa lợi ích của các bên.
• Thúc đẩy sự phát triển của thị trường tài chính: Các trung gian tài chính tạo ra nhiều loại tài sản tài chính khác nhau để đáp ứng nhu cầu đa dạng của các chủ thể trong nền kinh tế, từ đó làm cho thị trường tài chính trở nên sâu rộng và phong phú hơn.
• Giảm thiểu rủi ro và chi phí giao dịch: Các trung gian tài chính có khả năng đánh giá và kiểm soát rủi ro của các giao dịch tài chính, từ đó giảm thiểu rủi ro cho các bên tham gia. Ngoài ra, các trung gian tài chính cũng giúp giảm thiểu chi phí giao dịch bằng cách khai thác quy mô và lợi thế thông tin của mình.
• Tăng cường sự ổn định của hệ thống tài chính: Các trung gian tài chính có vai trò quan trọng trong việc duy trì sự ổn định của hệ thống tài chính bằng cách cân bằng giữa nguồn cung và cầu tiền tệ, duy trì thanh khoản cho các tổ chức khác và tuân thủ các quy định của cơ quan quản lý.

Ưu và nhược điểm của trung gian tài chính

Một số ưu và nhược điểm của trung gian tài chính có thể kể tới như sau:

Ưu điểm:

• Các trung gian tài chính thường được đảm bảo bởi một cơ quan của chính phủ. Trung gian tài chính có thể đáng tin cậy hơn đối với người tiết kiệm do khả năng bạn bị mất tiền sẽ thấp hơn so với khi bạn đầu tư trực tiếp vào thị trường tài chính.
• Các trung gian tài chính có khả năng đánh giá rủi ro của người đi vay. Các trung gian tài chính có đầy đủ thông tin cá nhân của người vay tiền như tiền gửi, thu nhập, tài sản, nợ phải trả, các khoản vay từ các tổ chức tín dụng. Từ đó, các trung gian tài chính có thể lựa chọn những người vay có khả năng hoàn trả cao và giảm thiểu rủi ro mất vốn.
• Các trung gian tài chính giúp giảm thiểu chi phí giao dịch cho cả người tiết kiệm và người đi vay. Các trung gian tài chính khai thác quy mô và lợi thế thông tin của mình để giảm thiểu chi phí tìm kiếm, chi phí thương lượng, chi phí theo dõi và chi phí giải quyết tranh chấp.
• Các trung gian tài chính giúp nâng cao tính thanh khoản của các công cụ tài chính. Các trung gian tài chính cho phép người tiết kiệm rút tiền mặt hoặc chuyển đổi các công cụ tài chính một cách dễ dàng và nhanh chóng. Đồng thời, các trung gian tài chính cũng giúp người đi vay có được vốn kịp thời để đầu tư hoặc chi tiêu.

Nhược điểm:

• Lợi tức đối với người tiết kiệm khi đầu tư vào các trung gian tài chính thường thấp hơn so với khi đầu tư trực tiếp vào thị trường tài chính. Chính vì vậy, các trung gian tài chính thường là nơi đầu tư lí tưởng cho những nhà đầu tư không am hiểu về thị trường tài chính, cho những người hạn chế về mặt thời gian, cho những người có một lượng tiết kiệm không nhiều và cho những người đề cao tính an toàn.
• Các trung gian tài chính cũng gặp phải những rủi ro như:
• Rủi ro tín dụng: rủi ro xảy ra khi người đi vay không thể hoàn trả gốc và lãi đúng hạn cho trung gian tài chính.
• Rủi ro lãi suất: khả năng lãi suất biến động ngoài dự kiến khiến cho chi phí bên nợ tăng mạnh hơn so với

Những yếu tố ảnh hưởng đến hoạt động của trung gian tài chính

Một số yếu tố ảnh hưởng đến hoạt động của trung gian tài chính có thể kể tới như sau:

• Yếu tố kinh tế vĩ mô: Các biến số như lạm phát, lãi suất, tỷ giá, tăng trưởng GDP… có ảnh hưởng đến cung và cầu vốn của các chủ thể trong nền kinh tế, từ đó ảnh hưởng đến hoạt động huy động và cho vay của các trung gian tài chính. Ví dụ: khi lãi suất cao, người tiết kiệm sẽ có xu hướng gửi tiền vào các trung gian tài chính để nhận lãi, ngược lại người đi vay sẽ có xu hướng giảm nhu cầu vay vốn do chi phí cao.
• Yếu tố chính sách: Các chính sách của nhà nước như chính sách tiền tệ, chính sách thuế, chính sách quản lý ngành… có ảnh hưởng đến hoạt động của các trung gian tài chính bằng cách thay đổi các quy định về tỷ lệ an toàn vốn, tỷ lệ dự trữ bắt buộc, tỷ lệ cho vay tối đa… Ví dụ: khi nhà nước áp dụng chính sách tiền tệ nới lỏng, các trung gian tài chính sẽ có nhiều nguồn vốn để cho vay và giảm lãi suất cho vay để kích thích nhu cầu vay vốn của các doanh nghiệp và hộ gia đình.
• Yếu tố cạnh tranh: Các trung gian tài chính phải cạnh tranh với nhau và với các kênh tài chính trực tiếp để thu hút người tiết kiệm và người đi vay. Cạnh tranh có thể diễn ra ở mức độ sản phẩm, dịch vụ, giá cả, chất lượng… Ví dụ: khi có nhiều trung gian tài chính cùng hoạt động trong một thị trường, các trung gian này sẽ phải nâng cao chất lượng dịch vụ, giảm chi phí giao dịch, áp dụng công nghệ mới… để thu hút và giữ chân khách hàng.
• Yếu tố rủi ro: Các trung gian tài chính luôn phải đối mặt với các rủi ro như rủi ro tín dụng, rủi ro lãi suất, rủi ro thanh toán, rủi ro tỷ giá… Các rủi ro này có thể làm giảm hiệu quả hoạt động và ảnh hưởng đến uy tín của các trung gian tài chính. Vì vậy, các trung gian tài chính phải có các biện pháp quản lý rủi ro hiệu quả như xây dựng hệ thống thông tin minh bạch, thiết lập các quy trình kiểm soát nội bộ, xây dựng các chỉ tiêu an toàn vốn…

Một số ví dụ về trung gian tài chính ở Việt Nam

Một số ví dụ về trung gian tài chính ở Việt Nam là:

• Ngân hàng thương mại: Đây là các tổ chức nhận tiền gửi của khách hàng và cho vay lại với lãi suất cao hơn. Ví dụ như Vietcombank, Techcombank, Sacombank…
• Công ty bảo hiểm: Đây là các tổ chức nhận tiền đóng bảo hiểm của khách hàng và trả lại tiền bồi thường khi xảy ra sự kiện bảo hiểm. Ví dụ như Bảo Việt, Prudential, PVI…
• Công ty tài chính: Đây là các tổ chức cung cấp các dịch vụ tài chính như cho vay tiêu dùng, cho thuê tài chính, mua bán nợ… Ví dụ như FE Credit, Home Credit, Mirae Asset…
• Công ty chứng khoán: Đây là các tổ chức cung cấp các dịch vụ liên quan đến thị trường chứng khoán như môi giới, tư vấn, quản lý quỹ… Ví dụ như SSI, VNDirect, HSC…
• Quỹ đầu tư: Đây là các tổ chức huy động vốn từ nhà đầu tư và đầu tư vào các công cụ tài chính khác nhau để sinh lời. Ví dụ như VinaCapital, Dragon Capital, VietFund…

Kinh nghiệm để giảm thiểu rủi ro khi đầu tư vào trung gian tài chính

Cách giảm thiểu rủi ro khi đầu tư vào trung gian tài chính có thể kể tới như sau:

• Đa dạng hóa đầu tư: Đây là cách phân bổ vốn vào nhiều loại tài sản khác nhau như cổ phiếu, trái phiếu, tiền mặt, hàng hóa… để giảm thiểu tác động của biến động thị trường hoặc sự thất bại của một loại tài sản nào đó. Đa dạng hóa đầu tư có thể được thực hiện theo nhiều tiêu chí như khu vực, lĩnh vực, kỳ hạn, mức rủi ro…
• Phân bổ tài sản: Đây là cách xác định tỷ trọng của các loại tài sản trong danh mục đầu tư dựa trên các yếu tố như mục tiêu đầu tư, thời gian đầu tư, khả năng chấp nhận rủi ro… Phân bổ tài sản giúp cân bằng giữa lợi nhuận và rủi ro của các khoản đầu tư. Phân bổ tài sản cần được điều chỉnh thường xuyên để phù hợp với điều kiện thị trường và nhu cầu cá nhân.
• Đầu tư định kỳ: Đây là cách đầu tư một số tiền cố định vào một loại tài sản trong một khoảng thời gian nhất định. Đầu tư định kỳ giúp giảm thiểu ảnh hưởng của biến động giá và trung bình giá mua xuống. Đầu tư định kỳ cũng giúp duy trì kỷ luật và tích lũy vốn trong dài hạn.
• Kiểm soát rủi ro: Đây là cách sử dụng các công cụ và phương pháp để giám sát, phát hiện và xử lý các rủi ro có thể xảy ra trong quá trình đầu tư. Kiểm soát rủi ro bao gồm việc xây dựng hệ thống thông tin minh bạch, thiết lập các quy trình kiểm tra nội bộ, áp dụng các chỉ tiêu an toàn vốn, sử dụng các công cụ bảo hiểm và phái sinh.