Người tâm thần có bị truy cứu trách nhiệm hình sự hay không?

Trong gia đình người cô ruột của tôi, chú tôi bị tâm thần phân liệt đã được chẩn đoán là hoang tưởng và thường xuyên mắng chửi đánh đập cô và các em tôi. Nhiều lúc, chú lên cơn, đòi giết cô và các em tôi rồi tự tử. Tôi rất lo cho sự an nguy của họ vì tôi có đọc trên báo rất nhiều vụ án thương tâm xảy ra mà hung thủ là người bị tâm thần. Vậy tôi muốn biết nếu trường hợp xảy ra sự việc như trên thì người chú đó xẽ bị truy cứu trách nhiệm như thế nào? Và để tránh sự việc đáng tiếc có thể xảy ra thì có biện pháp nào để cách ly người đó khỏi cộng đồng hay không? Rất mong được sự tư vấn từ quý cơ quan. Xin cảm ơn.

Gửi bởi: Nguyễn Cường Thuận

Trả lời có tính chất tham khảo

Điều 13 của Bộ luật Hình sự quy định về tình trạng không có năng lực trách nhiệm hình sự như sau:

“1. Người thực hiện hành vi nguy hiểm cho xã hội trong khi đang mắc bệnh tâm thần hoặc một bệnh khác làm mất khả năng nhận thức hoặc khả năng điều khiển hành vi của mình, thì không phải chịu trách nhiệm hình sự; đối với người này, phải áp dụng biện pháp bắt buộc chữa bệnh.

2. Người phạm tội trong khi có năng lực trách nhiệm hình sự, nhưng đã lâm vào tình trạng quy định tại khoản 1 Điều này trước khi bị kết án, thì cũng được áp dụng biện pháp bắt buộc chữa bệnh. Sau khi khỏi bệnh, người đó có thể phải chịu trách nhiệm hình sự”.

Do vậy, trường hợp mà bạn nêu ra cần phân biệt rõ:

– Khi thực hiện hành vi phạm tội, chú của bạn mất khả năng nhận thức hoặc khả năng điều khiển hành vi của mình, thì không phải chịu trách nhiệm hình sự; đối với người này, phải áp dụng biện pháp bắt buộc chữa bệnh.

– Khi thực hiện hành vi phạm tội, chú của bạn vẫn có khả năng nhận thức hoặc điều khiển hành vi nhưng đã lâm vào tình trạng quy định tại khoản 1 Điều 13 của Bộ luật Hình sự trước khi bị kết án thì cũng được áp dụng biện pháp bắt buộc chữa bệnh. Sau khi khỏi bệnh, chú của bạn có thể phải chịu trách nhiệm hình sự.

Hiện, pháp luật hiện hành không có quy định “bắt buộc” về việc cách ly người bị bệnh tâm thần với cộng đồng khi người đó không thực hiện hành vi vi phạm pháp luật. Do vậy, để bảo đảm an toàn cho cô và các em của bạn, gia đình cô bạn nên đưa chú vào bệnh viện để chữa trị.

Các văn bản liên quan:

Bộ luật 15/1999/QH10 Hình sự

Trả lời bởi: Nguyễn Thị Phương Liên – Vụ Các vấn đề chung về xây dựng pháp luật